Newsletter Tydzień w SEP

Szanowne Koleżanki, Szanowni Koledzy,
tym razem nie będzie to pogodna depesza… Gdy piszę te słowa w Dreźnie na cmentarzu Stephanusfriedhof, położonym po przeciwnej stronie Elby, zdobionej wspaniałym, barokowym parkiem i pałacem Pillnitz, kojarzącym nam się z romantycznym Wilanowem, trwają przygotowania do uroczystości pogrzebowej prof. Karla Vogta – nestora dyscypliny maszyny elektryczne.

Całe życie związany z Dreznem, tu urodził się 1923 roku, kończył szkołę średnią w roku 1940, wcześniej terminując w fachu elektromechanika. W 1947 roku podjął studia w Wyższej Szkole Technicznej na kierunku elektrotechnika, gdzie dyplomował się w roku 1952 i został zatrudniony jako asystent. Jest charakterystyczną cechą większości naszych niemieckich kolegów pracujących w Dreźnie prowadzenie zajęć dydaktycznych i pracy naukowej jednocześnie w Hochschule für Wirtschaft und Technik oraz na Technische Uniwersität – tak było również w przypadku Karla Vogta – rozpoczynającego od 1954 roku współpracę z Institut für Elektrische Maschinen und Antriebe der TH/TU Dresden. Oczywiście bardzo ważną rolę w zawodowym życiu Profesora odgrywała działalność na rzecz przemysłu, choćby VEB Elektromaschinenbau Sachsenwerk Dresden-Niedersedlitz; pracował tam przez pewien czas jako inżynier. Kolejne funkcje i tytuły pozyskiwane były sprawnie: 1962 rok – promocja doktorska, w 1963 roku zostaje docentem nauk technicznych – specjalizując się w teorii i obliczeniach wirujących maszyn elektrycznych, w 1969 roku – zostaje profesorem zwyczajnym Uniwersytetu Technicznego w Dreźnie. Na emeryturę przechodzi w 1989 roku. Jak ważną rolę odegrał w rozwoju badań i wdrożeń przemysłowych maszyn elektrycznych w Niemczech zaświadczać mogą słowa JM Rektora drezdeńskiego Uniwersytetu Technicznego Ursuli Marie Staudinger, która w nekrologu stwierdziła – żegnamy najznakomitszego naukowca, który odcisnął trwały ślad w dziedzinie maszyn elektrycznych.

Profesor Karl Vogt niewątpliwie należy do szkoły maszyn elektrycznych intensywnie rozwijanej na uniwersytetach niemieckich w pierwszej połowie XX wieku. My wszyscy maszynowcy jesteśmy w jakimś stopniu jej spadkobiercami. Nawet fachowcy nie stykający się podczas studiów i pracy zawodowej z oryginałami dzieł „ojców maszyn” – luminarzy instytutów Berlina, Karlsruhe, Monachium, Darmstadt, Drezna korzystają z ogromnego dorobku tych znakomitych badaczy i inżynierów. Pewnie ostatnim, który wszystkich klasyków maszyn elektrycznych znał osobiście był profesor Vogt. Bogata w tym względzie biblioteka ZME PW w Budynku pod Kominem zawiera obszerny zbiór ich znakomitych dzieł. Nazwiska pojawiające się na okładkach są oczywiste dla każdego profesjonalnie parającego się techniką napędu elektrycznego. Odnajdujemy pośród nich takie postaci, jak:

- Engelbert Arnold (1909-1913),

- Hans Friedrich Görges (1913),

- Rudolf Richter (1920, 1930, 1932, 1936),

- Michael Liwschitz (1931,1934),

- Theodor Bödefeld i Heinrich Sequenz (1949),

- Germar Müller (1977, 1983, 2012);

(w nawiasie przytaczam daty edycji szczególnie cennych dzieł).

Na zawsze iluminować będą historię maszyn elektrycznych i stanowić dla nas radość odnajdowanie w tym znakomitym poczcie profesora Karla Vogta.

Nie sposób w tym miejscu także nie wspomnieć o dorobku naszych luminarzy maszyn elektrycznych. Chyba ostatnią osobą, która wiedziała „wszystko o wszystkich” elektrycznych maszynach był prof. Bolesław Dubicki, twórca fundamentalnej trylogii Maszyny Elektryczne, równą swą komplementarnością i głębią rozważań dziełom wymienionych demiurgów. W 1949 roku ukazał się pierwszy tom opracowanej przez Bolesława Dubickiego monografii pt. „Maszyny elektryczne”, nosił on tytuł Maszyny prądu stałego, tom drugi Uzwojenia prądu zmiennego ukazał się w 1953, a trzeci Silniki indukcyjne w 1964.

Profesor Karł Vogt to postać niezwykle barwna, był też wielkim przyjacielem polskich uczonych, naszego Wydziału Elektrycznego i Stowarzyszenia Elektryków Polskich. Dawno za nami jubileusz 65-lecia współpracy Politechniki Warszawskiej z uczelniami Drezna. Do dziś utrzymywana aktywność polskich i niemieckich ośrodków akademickich rozpoczęła się od wizyty w 1955 roku, wówczas docenta Władysława Latka z Warszawy i doktora Michała Jabłońskiego z Łodzi, na drezdeńskim Uniwersytecie Technicznym, gdzie nadzwyczaj serdecznie przyjęci zostali przez doktora Vogta. Te najwcześniejsze, pionierskie lata wspólnych prac naukowych, wzajemnych wizyt w laboratoriach powstających z ruin uczelni Warszawy i Drezna, referowania osiągnięć badawczych znakomicie przybliżają artykuły 52. Sympozjum Maszyn Elektrycznych SME 2016 w Kazimierzu Dolnym, między innymi także autorstwa K. Vogta. A zainteresowanych merytorycznymi osiągnięciami Zmarłego odsyłam do curriculum vitae drukowanego na okładce jednego z ostatnich dzieł Profesora pt. Berechnung rotierender elektrischer Maschinen (dołączam do wspomnień), tomu zawierającego także niezwykle serdeczną dedykację kreśloną naszemu prof. Władysławowi Latkowi.

Na koniec – Profesor był człowiekiem bardzo religijnym. Msza żałobna w kościele pod wezwaniem Heilige Familie, która zgromadzi dziś zapewne rzesze jego wychowanków i przyjaciół, przedstawicieli władz miasta i wydziałów technicznych niemieckich uniwersytetów, z pewnością o tym zaświadczy. Odnajdujemy dowód głębokiej wiary Profesora w myśli Św. Aureliusza Augustyna z Hippony – ojca i doktora Kościoła, którym opatrzono nekrolog…

Z rąk Boga przyjąłem życie,

w rękach Boga nadałem mu kształt,

w Boga ręce składam je.

Serdecznie dziś Państwa pozdrawiam – zachęcam także do odwiedzenia Drezna, pięknego miasta nad Elbą, zwanego Florencją północy, w którym ślady polskości i naszych bliskich związków z Saksonią odnaleźć można niemal na każdym kroku.

Wojciech Urbański

Dziekanat Wydziału Elektrycznego PW, dnia 4 marca 2022 roku

PS - dziękuję Markowi Ulatowskiemu za pomoc przy kwerendzie na rzecz wspomnienia