Newsletter Tydzień w SEP

Przedstawiamy kolejną 14. pozycję z jubileuszowego cyklu wydawniczego „100 książek na 100-lecie SEP”. W ramach serii ukazała się książka „Elektryczność i wszechświat. Materiały poświęcone pamięci Romana Trechcińskiego jr. (1923-2007)”.

„100 książek na 100-lecie SEP” to wieloletni cykl uruchomiony w 2018 roku przez Zarząd Główny Stowarzyszenia Elektryków Polskich, jako oryginalna forma realizacji celów statutowych, w tym: propagowanie twórczości naukowej i inżynierskiej we wszystkich dziedzinach elektryki oraz w dziedzinach pokrewnych, działając na rzecz podnoszenia poziomu kompetencji zawodowych elektryków, a także popularyzowanie elektryki, jej historii i twórców. Głównym celem cyklu jest prezentacja publikacji przeglądowych, naukowych i dydaktycznych z zakresu szeroko rozumianych nauk elektrycznych i pokrewnych, a także sylwetek wybitnych ludzi, którzy wnieśli znaczący wkład w rozwój elektryki.

O ukazaniu się książki wspominaliśmy w poprzednim numerze Tygodnia w SEP [414] w artykule dot. spotkania z prof. Janem Felickim, członkiem honorowym SEP oraz przewodniczącym zespołu redakcyjnego i fundatorem wydania książki „Elektryczność i wszechświat …”. Wydanie ukazało się w setną rocznicę urodzin doc. Romana Trechcińskiego, członka honorowego SEP i przyjaciela prof. J. Felickiego. W książce zebrano ws pomnienia kilku przyjaciół i współpracowników pokazujące jego sylwetkę oraz zainteresowania pozazawodowe. Przedrukowano również niektóre Jego opracowania z dziedziny fizyki oraz wywiad z zasobów Archiwum Historii Mówionej Muzeum Powstania Warszawskiego.

Roman Trechciński był synem Romana i Olgi z d. Weiziehr. Urodził się 13 listopada 1923 r. Ojciec (Roman Trechciński) był profesorem Politechniki Warszawskiej, twórcą nowego kierunku studiów tzw. „prądów słabych” (obecnie Wydział Elektroniki i Technik Informacyjnych) na Wydziale  Elektrycznym. W 1942 roku uzyskał tytuł technika - radiotechnika w Liceum Telekomunikacyjnym w Warszawie, magistra inżyniera elektryka w 1949 roku, a następnie doktora w 1968 r. na Wydziale Łączności Politechniki Warszawskiej. W latach 1940 - 1944 prowadził własny zakład naprawy sprzętu radiowego oraz małoseryjną produkcję odbiorników radiowych dla ZWZ (Związku Walki Zbrojnej - później Armii Krajowej), którego był członkiem od 1940 roku. W połowie okupacji Zakład został włączony do jednostek łączności AK, gdzie powstały radiostacje „Błyskawica”, „Kalina II” i specjalna radiostacja do łączności z Armią Radziecką. W połowie powstania warszawskiego? członek Delegatury Rządu, Stefan Korboński zaproponował mu przejście do komórki łączności cywilnej. Po powstaniu komórka działa do końca wojny. W latach 1945-1946 był zatrudniony w Urzędzie  Telekomunikacyjnym w Warszawie budując nadajnik dla telegraficznej łączności pocztowej i był wykładowcą w Liceum Telekomunikacyjnym. W 1948 r. zorganizował Spółdzielnię Pracy Transportowej  „Przewóz”. W 1949 r. rozpoczął pracę w Laboratorium Polskiego Radia włączonego później do Centralnego Zarządu Radiofonizacji Kraju i przekształconego następnie w zakład Instytutu Łączności, gdzie opracowywał model samochodu elektrycznego dla potrzeb Poczty. W latach 1956-1959 zajmował się budową aparatury dla polskiej grupy naukowej biorącej udział w badaniach w ramach Międzynarodowego Roku Geofizycznego co zaprowadziło go na badania w Arktyce. W książce „Halo, Spitsbergen!” współautorstwa R. Trechcińskiego, umieszczone są wspomnienia z tego okresu. Od 1960 roku do emerytury pracował w Instytucie Badań Jądrowych zajmując się aparaturą jądrową, między innymi promując nowoczesny modularny system CAMAC, przeznaczony do obsługi  doświadczeń fizyki jądrowej (umożliwiający połączenie obszaru badań - zbieranie danych i wstępną ich selekcję - z komputerem). System umożliwiał również tworzenie samodzielnych urządzeń pomiarowych lub sterujących. Wprowadzenie systemu było trudnym zadaniem, ponieważ pomysł i jego opracowanie powstało poza RWPG. Międzynarodowa normalizacja elementów systemu, ich opracowanie i opanowanie produkcji  otwierało możliwości eksportowe, co było ważnym argumentem za jego rozwojem w kraju. Promocja systemu CAMAC była prowadzona bardzo szerokim frontem. Roman organizował szereg konferencji  krajowych i międzynarodowych. Jako zespoły pomocnicze do tych działań powstały przy SEP: Polski Komitet CAMAC i Fundacja PRO-CAMAC pod przewodnictwem Romana Trechcińskiego. Ponadto promocja wymusiła powstanie Komisji Oceny Aparatury Jądrowej konstruowanej w różnych zakładach przemysłowych POLON i Zakładach Doświadczalnych Instytutów Badawczych, jak również przyczyniła się do powstania Branżowego Ośrodka Normalizacyjnego Aparatury Jądrowej działającego do dziś. Roman Trechciński był wiceprzewodniczącym Centralnej Komisji Norm i Przepisów Elektrycznych SEP. Zdolności organizacyjne spowodowały, że MAEA (Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej) zatrudniła go jako eksperta ds. organizacji instytutów jądrowych w Wietnamie. Gdy w elektronice nastąpiły ogromne zmiany System CAMAC utracił swoją atrakcyjność, docent postanowił powołać nową organizację opartą o doświad czenia Fundacji PRO-CAMAC ukierunkowaną na wsparcie i promowanie energetyki jądrowej tworząc Stowarzyszenie Ekologów na Rzecz Energii Nuklearnej (SEREN-Polska), działające do chwili obecnej.

Zainteresowanych nabyciem książki zapraszamy do kontaktu z Biurem SEP (tel. 22 55 64 303, e-mail: iwona.fabjanczyk@sep.com.pl).

Opracowanie Iwona Fabjańczyk - Biuro SEP
Krzysztof Rzymkowski - Stowarzyszenie Ekologów na Rzecz Energii Nuklearnej